بیماری ام اس MS ( علت، علائم، تشخیص و راه های درمان)
ام اس یا مالتیپل اسکلروزیس یکی از بیماری های سیستم عصبی مرکزی یا همان مغز و نخاع است که به عنوان یکی از بیماری های خود ایمنی شناخته شده است. MS به انواع مختلفی تقسیم می شود که در ادامه به آنها می پردازیم. همچنین در این مقاله از ماندالا، علائم و علت، راه های تشخیص و راه های درمان این بیماری را شرح خواهیم داد.
ام اس چیست؟
مالتیپل اسکلروزیس یا همان ام اس بیماری است که مغز و نخاع را درگیر می کند. در این بیماری دستگاه ایمنی بدن، به غلاف محافظ یا همان میلین رشته های عصبی مغز حمله می کند و مانع از ارتباط درست بین مغز و سایر اعضای بدن می گردد. در نتیجه حملات گلول های دستگاه ایمنی بدن به غلاف میلین، این بخش ملتهب و به تدریج تخریب می شود و تکانه های الکتریکی بین مغز و قسمت های دیگر بدن مختل می گردند.
علائم ام اس کدام اند؟
ام اس علاوه دستگاه عصبی مرکزی، اعصاب بینایی را نیز درگیر می‌کند و دارای علائمی مانند موارد زیر است.
- بی حسی و لرزش اندام ها
- عدم تحمل گرما
- مشکل در روده و مثانه
- مشکل در تعادل و راه رفتن
- اختلال در عملکرد جنسی
- سرگیجه، خستگی و بی حسی
- کور رنگی جزئی، درد چشم و دوبینی
- از دست دادن جزئی یا کامل بینایی
- ضعف در یک طرف یا نیمه پایین بدن
- مشکل در تفکر، یادگیری و برنامه ریزی
- احساس شوک الکتریکی که ناشی از حرکت دادن سر است
انواع ام اس
MS در انواع مختلف زیر دسته بندی می شود
- سندرم جدا شده بالینی: این دوره شامل اولین علایم ام اس است که ممکن است شخص به این بیماری مبتلا نشود.
- ام اس پیشرونده اولیه: در این نوع از ام اس شخص بیماری علایمی دارد که به تدریج و بدون دوره عود یا بهبودی بیماری او پیشرفت می کند.
- ام اس پیشرونده ثانویه: در این نوع از ام اس با پیشرفت بیماری و بیشتر شدن علایم، فرد دچار آسیب شدید عصبی می شود.
- ام اس عود کننده – فروکش کننده: شایع ترین شکل ام اس است که بیماری مدتی فروکش کرده و بعد با علایم جدید عود می کند.
علت بیماری MS
علت بیماری ام اس هنوز به طور دقیق شناخته نشده است و کسی نمی داند چه چیزی باعث شده که دستگاه ایمنی به سلول های مغز و نخاع حمله کند ولی تحقیقات ناشی از آن است که حساسیت ژنتیکی و علل محیطی از دلایل این بیماری باشند. همچنین بعضی از محققان می‌گویند احتمالاً حمله ایمنی توسط انواع خاصی از عفونت های ویروسی انجام می‌گیرد.
علاوه بر موارد فوق بررسی‌ها نشان می دهد که کمبود ویتامین D, چاقی، داشتن یک بیماری خود ایمنی دیگر مانند کم کاری تیروئید و کشیدن سیگار احتمال دارد از علل ابتلا به ام اس باشند.
نکته جالب این است که بیشتر بیماران مبتلا به ام اس هیچ فاکتور خطر شناخته شده ای نشان نمی دهند ولی حتی داشتن یک دوقلوی همسان مبتلا به ام اس می تواند خطر ابتلا به این بیماری را تا ۴۰ درصد افزایش دهد. بنابراین داشتن سابقه خانوادگی تا حدی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد اما نمی توان آن را یک بیماری ژنتیکی دانست.
عوارض مالتیپل اسکلروزیس
از عوارض ام اس می توان به موارد زیر اشاره کرد
- افسردگی و اضطراب
- اختلال عملکرد مثانه و روده
- اسپاستیسیته عضلانی
- مشکلات خواب
- تغییرات شناختی نظیر نوسانات خلقی و فراموشی
روش های تشخیص ام اس
همه یا بیشتر علائم بیماری ام اس در افراد مبتلا به بیماری های دیگر نیز دیده می شوند. بنابراین نمی توان تنها از روی علائم اولیه این بیماری مانند بی حسی و خستگی، سرگیجه و.. به شخص بیمار برچسب ام اس زد و بنابراین مناسب ترین راه های تشخیص این بیماری از طریق زیر است.
- انجام آزمایش خون برای رد علایم اولیه
- آزمایش پتانسیل فرا خوانده
- تصویر برداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی جهت تشخیص ضایعات مغزی مربوط به ام اس
- پونکسیون مغزی – نخاعی جهت بررسی مایع مغزی نخاعی، چرا که در افراد مبتلا به ام اس مواد خاصی در این مایع موجود است.
روش های درمانی ام اس
تاکنون هیچ روش درمانی مشخصی برای بیماری ام اس یافت نشده است؛ با این حال می توان برخی از علائم این بیماری را به کمک روش های درمانی زیر کاهش داد.
روش مگنت تراپی
این روش به عنوان یک روش بی خطر و غیر تهاجمی برای کاهش علائم ام اس شناخته شده است که در آن از میدان های مغناطیسی جهت اهداف درمانی استفاده می گردد. در این از سیگنال های مغناطیسی جهت تاثیر گذاری بر سلول های عصبی و تحریک و ترمیم دوباره آن ها استفاده می کنند.
مصرف دارو با هدف تغییر فرایند بیماری
در این روش داروهایی که با نام داروی تعدیل کننده سیستم ایمنی شناخته می شوند و به دو شکل اینترفرون ۱a و اینترفرون بتا ۱d،گلاتیرامر، ناتالیزوماب و فینگولیمود وجود دارند، تجویز می گردند که این دارو ها نیز برای همه بیماران مبتلا به ام اس مناسب نیستند. داروی ناتالیزوماب یک داروی جدید برای مبتلایانی است که بیماری آن ها در مرحله فعال و پیشرفته است.
استفاده از داروهای استروئیدی جهت کاهش عود بیماری
از داروهای کورتیکواستروئید یا استروئید ها در مواردی استفاده می شود که بیماری عود کرده و باعث ناتوانی فرد می گردد. از این دارو ها معمولاً در روزهای اول برای بیماری استفاده می شود و گاهی نیز به جای قرص، از آمپول این دارو به داخل رگ تزریق می شود.
با استفاده از داروهای استروئیدی التهاب ایجاد شده در سیستم عصبی کاهش می یابد و با یک دوره استفاده از این نوع داروها امکان دارد، دوره عود بیماری را کوتاه کند.
فیزیوتراپی
انجام فیزیوتراپی امکان کاهش بسیاری از علائم ام اس و بهبود بیماری را به دنبال خواهد داشت و نقش موثری در موارد زیر دارد.
- بهبود ضعف و بی حسی حاصل از این بیماری
- کمک به مشکلات مربوط به حرکت بدن و حفظ تعادل آن
- کمک به کاهش خستگی و نیز تسکین درد های ناشی از این بیماری
- یادگیری روش های بهتر برای حرکت و انجام فعالیت های روزمره
- کمک به انجام حرکت های تقویت کننده عضلات و انجام تمرین های کششی به منظور پیشگیری از کاهش اسپاسم عضلانی
تحریک مغناطیسی مغز
در روش تحریک مغناطیسی مغز، به جای الکتریسیته به منظور فعال کردن بخش های مختلف مغز، از پالس های مغناطیسی استفاده می شود و این روش عمدتاً برای بیمارانی است که به دلیل ابتلا به این بیماری دچار افسردگی حاد شده اند و داروهای ضد افسردگی برای آنها کارساز نبوده است.
در روش تحریک مغناطیسی مغز که برای کاهش خستگی و افسردگی بیماران مبتلا استفاده می شود، پزشک یک ابزار الکترومغناطیسی در جلوی پیشانی بیمار قرار داده که این ابزار پالس های مغناطیسی را به نواحی مورد نظر در مغز هدایت کرده و در نتیجه باعث تحریک الکتریکی در سلول های عصبی مغز می گردد.
منبع: ماندالا
